ESCAPADE ย่อมาจาก Escape and Plasma Acceleration and Dynamics Explorers เป็นภารกิจดาวเทียมคู่ (twin satellites) ที่ NASA มอบหมายให้ University of California, Berkeley’s Space Sciences Laboratory (SSL) เป็นผู้บริหารหลัก โดยมีชื่อเรียกดาวเทียม 2 ดวงว่า “Blue” และ “Gold” ตามสีประจำมหาวิทยาลัย.
ภารกิจนี้ถูกวางแผนว่าจะปล่อยในช่วง “ไม่ก่อนวันที่ 9 พฤศจิกายน 2568” หรือ ประมาณวันที่ 10 พฤศจิกายน 2568 ตามเวลาประเทศไทย (Launch No Earlier Than — LNET) จากฐานปล่อยที่ Cape Canaveral Space Force Station รัฐฟลอริดา ประเทศสหรัฐอเมริกา โดยใช้จรวด New Glenn ของ Blue Origin. (ล่าสุดมีรายงานจาก NASA ว่า ได้เลื่อนการปล่อยยานแบบไม่มีกำหนด) อัปเดต 10 พฤศจิกายน 2568 เวลา 14:30น.
เป้าหมายของภารกิจคือการศึกษา สนามแม่เหล็กระดับสูง ชั้นบรรยากาศ–ไอโอโนสเฟียร์ของดาวอังคาร (Mars) ในแบบ “สามมิติ” (3D) โดยใช้การวัดแบบร่วมกันของดาวเทียมสองดวงซึ่งจะอยู่ในวงโคจรร่วมกันและแยกวงโคจรเพื่อให้มุมมองต่างกัน.
---
จุดประสงค์ทางวิทยาศาสตร์
ดาวอังคารในปัจจุบันไม่มีสนามแม่เหล็กโลก-แบบ (global magnetic field) และมีบรรยากาศบางมาก (น้อยกว่า 1 % ของโลก) ซึ่งเป็นผลมาจากการถูกลมสุริยะ (solar wind) และกระแสอนุภาคพลังงานสูงกัดกร่อนสูญเสียชั้นบรรยากาศไปในอดีต
ESCAPADE ตั้งใจจะวัดว่า “กระแสลมสุริยะ” และพลาสมาสุริยะ (solar wind) ส่งแรงอย่างไรให้อนุภาคไอออนและอิเล็กตรอนหลุดออกจากดาวอังคาร และสนามแม่เหล็กท้องถิ่น (crustal magnetic fields) ของดาวอังคารมีบทบาทอย่างไรในการปกป้องหรือไม่ปกป้อง.
ข้อมูลจากภารกิจนี้จะมีความหมายต่อการวางแผนส่งมนุษย์ไปดาวอังคารในอนาคต โดยเฉพาะด้าน “อากาศในวงโคจร” (space weather) และการสื่อสารกับพื้นผิวดาวอังคาร ซึ่งอาจถูกรบกวนจากไอโอโนสเฟียร์ และสนามแม่เหล็ก.
---
โครงสร้างภารกิจ &เส้นทางบิน
ดาวเทียมคู่ Blue และ Gold ถูกสร้างโดย Rocket Lab U.S. (based on Photon bus) ร่วมกับ SSL และพันธมิตรทางวิชาการ/อุตสาหกรรม.
เส้นทางบินที่แปลกใหม่: แทนที่จะใช้เส้นทางโอนย้ายแบบฮมมันน์ (Hohmann transfer) ซึ่งจำกัดหน้าต่างปล่อยทุก ~26 เดือน ภารกิจเลือกใช้วิถี “ล่วงหน้าไปยังจุดลากรานจ์ (Lagrange point) L₂ ของโลก-ดวงอาทิตย์” แล้วลูปกลับมา และใช้แรง slingshot จากโลกก่อนเข้าสู่ดาวอังคาร (ประมาณปี 2027)
หลังถึงดาวอังคาร Blue และ Gold จะเข้าสู่วงโคจรที่มีระยะใกล้ดาวอังคาร และดำเนินภารกิจชุดที่ 1 ในรูปแบบการบินร่วม (formation flight) ประมาณ 6-7 เดือน จากนั้นจะแยกวงโคจรเพื่อสร้างแผนที่สามมิติของพลาสมาและสนามแม่เหล็ก.
---
เวลาและสถานะล่าสุด
วันที่เผยแพร่ข่าว: 5–7 พฤศจิกายน 2568 (ตามแหล่งข่าว)
“No earlier than Nov 9 2025” เป็นช่วงเริ่มต้นปล่อยของภารกิจ.
โดยคร่าว ๆ ภารกิจจะเดินทางถึงดาวอังคารในปี 2027 ตามการประเมิน.
---
ทำไมภารกิจนี้มีความสำคัญ
1. ภาพรวมระบบแม่เหล็ก-ชั้นบรรยากาศของดาวอังคาร: ถึงปัจจุบันมีภารกิจเดี่ยว (single orbiter) หลายภารกิจที่ศึกษาดาวอังคาร เช่น MAVEN, Hope (Emirates Mars Mission) แต่ทั้งนั้นไม่มีการวัดแบบ “หลายจุดพร้อมกัน” (multi-point) ซึ่ง ESCAPADE จะเป็นครั้งแรกที่ใช้ดาวเทียมคู่เพื่อดูบทบาทของเวลาทั้งเชิง “พื้นที่” และ “เวลา” พร้อมกัน.
2. ทดลองเส้นทางบินใหม่: การใช้วิถีผ่านจุด L₂ แล้วกลับมา slingshot เป็นนวัตกรรม ซึ่งอาจเปิดโอกาสให้มีหน้าต่างปล่อยยาวขึ้น และเตรียมพร้อมสำหรับการส่งยาน/มนุษย์ไปดาวอังคารแบบต่อเนื่อง.
3. เตรียมความพร้อมสำหรับมนุษย์บนดาวอังคาร: ข้อมูลเกี่ยวกับพลาสมา, อนุภาคพลังงานสูง, สนามแม่เหล็กใกล้ดาวอังคาร จะเป็นองค์ความรู้ที่จำเป็นต่อการวางแผนสิ่งมีชีวิต/โครงสร้างพื้นฐานบนดาวอังคาร เช่น การป้องกันรังสี, การสื่อสาร, การใช้ทรัพยากร.
---
ความท้าทายและข้อจำกัด
แม้ว่าภารกิจจะมีงบประมาณ “ต่ำกว่าภารกิจใหญ่ทั่วไป” (เป็นโครงการ SIMPLEx = Small Innovative Missions for Planetary Exploration) แต่การส่งดาวเทียมคู่ไปในระบบดาวอังคารยังมีความเสี่ยงสูงทั้งในเชิงเทคโนโลยีและเส้นทางบิน.
เนื่องจากดาวอังคารมีวงโคจรและเงื่อนไขการปล่อยจำกัด การเลื่อนหรือปัญหาการปล่อยอาจส่งผลต่อแผนการและค่าใช้จ่ายเพิ่มเติม.
การทำงานในสภาพแวดล้อมดาวอังคาร — บรรยากาศบางมาก, อุณหภูมิสุดขีด, รังสีสูง — ทำให้เครื่องมือและระบบต้องมีความทนทานเป็นพิเศษ.
---
บทสรุป
ภารกิจ ESCAPADE เป็นอีกก้าวสำคัญของ NASA และวงการอวกาศที่มุ่งไปยังดาวอังคารไม่ใช่เฉพาะเพียงการส่งยานแต่การเข้าใจ พลวัตของชั้นบรรยากาศ, สนามแม่เหล็ก, และการสูญเสียอากาศ ที่เกิดขึ้นกับดาวอังคารในอดีต ซึ่งเป็นกุญแจในการเข้าใจว่าเหตุใดดาวอังคารถึงกลายเป็นโลกเยือกแข็ง และว่ามีโอกาสใดที่มนุษย์จะตั้งรกรากหรือใช้ชีวิตอยู่ในอนาคต
สำหรับผู้อ่าน Siam Astronomy หากคุณสนใจในหัวข้อพลาสมาอวกาศ, สนามแม่เหล็ก, หรือการเตรียมมนุษย์สู่ดาวอังคาร — ภารกิจนี้คือหนึ่งในภารกิจที่ควรติดตามอย่างใกล้ชิด
---
แหล่งอ้างอิง
“NASA’s ESCAPADE mission to Mars—twin satellites dubbed Blue and Gold will launch in early November”, Phys.org / Science X, 6 พ.ย. 2568.
“NASA’s ESCAPADE mission to Mars – twin UC Berkeley satellites dubbed Blue and Gold – will launch in early November”, UC Berkeley News, 5 พ.ย. 2568.
“NASA’s new Mars mission: These twin satellites could reveal how the Red Planet lost its atmosphere”, Space.com, 7 พ.ย. 2568.
“New Mars Mission: NASA To Send Twin ESCAPADE Spacecrafts to Unlock Red Planet’s Magnetic Mysteries”, NDTV, 5 พ.ย. 2568.
Tags:
Space News